Όλα τα υλικά σώματα στο σύμπαν αποτελούνται από τα ίδια δομικά υλικά. Πρωτόνια, νετρόνια και ηλεκτρόνια μαθαίναμε στο σχολείο, αλλά φυσικά η πραγματικότητα είναι αρκετά πιο μπερδεμένη. Ωστόσο, η ουσία είναι η ίδια είτε γνωρίζουμε τις λεπτομέρειες είτε όχι: τα ίδια υλικά φτιάχνουν όλα τα "αντικείμενα", από ήλιους μέχρι ζωντανούς οργανισμούς.
Αντίστοιχα, το γενετικό υλικό όλων των οργανισμών φτιάχνεται από τα ίδια υλικά και οι ομοιότητες είναι ποσοτικά πολύ περισσότερες από τις διαφορές. To DNA κάθε ανθρώπου είναι περίπου:
-Κατά 50% κοινό με μια μπανανιά
-Κατά 60% κοινό με μια φρουτόμυγα
-Κατά 98% κοινό με έναν χιμπατζή
-Κατά 99,9% κοινό με οποιονδήποτε άλλον άνθρωπο
-Κατά 99,95% κοινό με καθέναν απ'τους γονείς και τα παιδιά του
-Κατά 100% κοινό με τον ολόιδιο δίδυμό του.
Ποσοτικά οι διαφορές μάς φαίνονται εξαιρετικά μικρές. Φαινόμαστε όλοι λίγο-πολύ ιδιοι. Το πραγματικά αξιοσημείωτο όμως είναι ότι τόσο μικρές διαφορές φέρνουν πολύ διαφορετικά αποτελέσματα. Δύσκολα θα λέγαμε ότι μοιάζουμε κατά το ήμισυ με μια μπανάνα ή κατά 99% με οποιονδήποτε άλλον άνθρωπο. Όλοι μπορούμε να πούμε ότι δεν είμαστε 99,95% ίδιοι με κάθε γονιό μας και όλοι οι γονείς ξέρουν πολύ καλά ότι τα παιδιά τους δεν τους μοιάζουν αντίστοιχα τόσο. Ακόμα και οι δίδυμοι, παρ'όλο που τους μπερδεύουμε, ξέρουμε ότι δεν είναι 100% ίδιοι.
Τι είναι αυτό που κάνει εσένα να είσαι εσύ κι εμένα να είμαι εγώ;
Θα μπορούσα να απαντάω με τις ώρες σ'αυτήν την ερώτηση. Αλλά δεν είναι αυτή η κατεύθυνση που θέλω να πάρω σήμερα. Σήμερα με απασχολεί η ισορροπία μεταξύ του να μοιάζεις με και να διαφέρεις από όλους τους εκπροσώπους μιας ομάδας ώστε να παραμένεις εντός του πλαισίου της ομάδας, αλλά ποτέ να μην ταυτίζεσαι με κάποιον άλλον σ'αυτήν. Αυτή η ισορροπία σε επίπεδο ειδών είναι αρκετά προφανής: όλες οι γάτες μοιάζουν περισσότερο μεταξύ τους απ'ό,τι με οποιοδήποτε άλλο είδος, αλλά καμιά δεν ταυτίζεται, δεν είναι εντελώς ίδια με μια άλλη. Αντίστοιχα, όταν δούμε έναν άνθρωπο ξέρουμε ότι είναι άνθρωπος, παρ'όλο που δεν έχουμε γνωρίσει κανέναν άλλον ολόιδιο με αυτόν. Μορφολογικά λοιπόν μοιάζουμε αρκετά ώστε να είμαστε άνθρωποι, αλλά διαφέρουμε αρκετά ώστε να μην είμαστε ίδιοι με κανέναν. Ορισμένες φορές απλά μοιάζουμε με κάποιους άλλους ανθρώπους, αλλά μέχρι εκεί.
Το θέμα είναι ότι δεν σταματάει εδώ η ιστορία, στη μορφολογία. Το θέμα είναι ότι και με τη συμπεριφορά μας ακολουθούμε αυτό το μοτίβο. Ανήκουμε σε ομάδες, αλλά ποτέ δεν ταυτιζόμαστε απόλυτα μέσα σε αυτές. Η ισορροπία είναι η ίδια: έχουμε την ανάγκη να μοιραζόμαστε κάποιες ιδέες, κάποια ιδανικά ή γενικότερα κάποια στοιχεία, αλλά να έχουμε και κάτι αποκλειστικά δικό μας, κάτι που μας διαφοροποιεί, ώστε να μην εξομοιωνόμαστε μεταξύ μας. Αυτός ο συνδυασμός είναι απαραίτητος για την αίσθηση τόσο της ταυτότητας όσο και του συνόλου. Από εκεί και πέρα η ισορροπία μπορεί να μετατοπίζεται προς κάποια κατεύθυνση. Κάποιες φορές κάποιο σύνολο μας δίνει ταυτότητα, άλλες φορές γύρω από μια ταυτότητα γίνεται κάποιο σύνολο. Σε κάθε περίπτωση το αποτέλεσμα είναι ίδιο: άτομα συμβατά μεταξύ τους ως προς ορισμένες παραμέτρους, δημιουργώντας συνοχή στην ομάδα, αλλά με διαφορές που μπορούν να οδηγήσουν σε νέες αλληλεπιδράσεις, χρήσιμες σε έναν συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο, όπου η αδιαλλαξία ισοδυναμεί με καταδίκη. Έχουμε δηλαδή την απαραίτητη σταθερότητα χωρίς την ανεπιθύμητη στασιμότητα.
Διαφέρουμε και μοιάζουμε.
Αλλά διαφέρουμε επειδή μοιάζουμε;
Ίσως όταν μοιάζουμε, επειδή μοιάζουμε, οι διαφορές φαντάζουν πιο καθοριστικές από τις ομοιότητες.
Ίσως απλά δε θα γινόταν να μην διαφέρουμε καθόλου.
Ίσως πρακτικά δεν έχει σημασία.
Δεν είμαστε όλοι ίδιοι. Και κανείς δεν είναι εντελώς διαφορετικός. Καθένας μοιάζει με και διαφέρει από κάθε άλλο με διαφορετικό τρόπο.
Και ο προσωπικός συνδυασμός ομοιότητας και διαφοράς ως προς όλους τους υπόλοιπους είναι στοιχείο της ταυτότητάς μας.
Αντίστοιχα, το γενετικό υλικό όλων των οργανισμών φτιάχνεται από τα ίδια υλικά και οι ομοιότητες είναι ποσοτικά πολύ περισσότερες από τις διαφορές. To DNA κάθε ανθρώπου είναι περίπου:
-Κατά 50% κοινό με μια μπανανιά
-Κατά 60% κοινό με μια φρουτόμυγα
-Κατά 98% κοινό με έναν χιμπατζή
-Κατά 99,9% κοινό με οποιονδήποτε άλλον άνθρωπο
-Κατά 99,95% κοινό με καθέναν απ'τους γονείς και τα παιδιά του
-Κατά 100% κοινό με τον ολόιδιο δίδυμό του.
Ποσοτικά οι διαφορές μάς φαίνονται εξαιρετικά μικρές. Φαινόμαστε όλοι λίγο-πολύ ιδιοι. Το πραγματικά αξιοσημείωτο όμως είναι ότι τόσο μικρές διαφορές φέρνουν πολύ διαφορετικά αποτελέσματα. Δύσκολα θα λέγαμε ότι μοιάζουμε κατά το ήμισυ με μια μπανάνα ή κατά 99% με οποιονδήποτε άλλον άνθρωπο. Όλοι μπορούμε να πούμε ότι δεν είμαστε 99,95% ίδιοι με κάθε γονιό μας και όλοι οι γονείς ξέρουν πολύ καλά ότι τα παιδιά τους δεν τους μοιάζουν αντίστοιχα τόσο. Ακόμα και οι δίδυμοι, παρ'όλο που τους μπερδεύουμε, ξέρουμε ότι δεν είναι 100% ίδιοι.
Τι είναι αυτό που κάνει εσένα να είσαι εσύ κι εμένα να είμαι εγώ;
Θα μπορούσα να απαντάω με τις ώρες σ'αυτήν την ερώτηση. Αλλά δεν είναι αυτή η κατεύθυνση που θέλω να πάρω σήμερα. Σήμερα με απασχολεί η ισορροπία μεταξύ του να μοιάζεις με και να διαφέρεις από όλους τους εκπροσώπους μιας ομάδας ώστε να παραμένεις εντός του πλαισίου της ομάδας, αλλά ποτέ να μην ταυτίζεσαι με κάποιον άλλον σ'αυτήν. Αυτή η ισορροπία σε επίπεδο ειδών είναι αρκετά προφανής: όλες οι γάτες μοιάζουν περισσότερο μεταξύ τους απ'ό,τι με οποιοδήποτε άλλο είδος, αλλά καμιά δεν ταυτίζεται, δεν είναι εντελώς ίδια με μια άλλη. Αντίστοιχα, όταν δούμε έναν άνθρωπο ξέρουμε ότι είναι άνθρωπος, παρ'όλο που δεν έχουμε γνωρίσει κανέναν άλλον ολόιδιο με αυτόν. Μορφολογικά λοιπόν μοιάζουμε αρκετά ώστε να είμαστε άνθρωποι, αλλά διαφέρουμε αρκετά ώστε να μην είμαστε ίδιοι με κανέναν. Ορισμένες φορές απλά μοιάζουμε με κάποιους άλλους ανθρώπους, αλλά μέχρι εκεί.
Το θέμα είναι ότι δεν σταματάει εδώ η ιστορία, στη μορφολογία. Το θέμα είναι ότι και με τη συμπεριφορά μας ακολουθούμε αυτό το μοτίβο. Ανήκουμε σε ομάδες, αλλά ποτέ δεν ταυτιζόμαστε απόλυτα μέσα σε αυτές. Η ισορροπία είναι η ίδια: έχουμε την ανάγκη να μοιραζόμαστε κάποιες ιδέες, κάποια ιδανικά ή γενικότερα κάποια στοιχεία, αλλά να έχουμε και κάτι αποκλειστικά δικό μας, κάτι που μας διαφοροποιεί, ώστε να μην εξομοιωνόμαστε μεταξύ μας. Αυτός ο συνδυασμός είναι απαραίτητος για την αίσθηση τόσο της ταυτότητας όσο και του συνόλου. Από εκεί και πέρα η ισορροπία μπορεί να μετατοπίζεται προς κάποια κατεύθυνση. Κάποιες φορές κάποιο σύνολο μας δίνει ταυτότητα, άλλες φορές γύρω από μια ταυτότητα γίνεται κάποιο σύνολο. Σε κάθε περίπτωση το αποτέλεσμα είναι ίδιο: άτομα συμβατά μεταξύ τους ως προς ορισμένες παραμέτρους, δημιουργώντας συνοχή στην ομάδα, αλλά με διαφορές που μπορούν να οδηγήσουν σε νέες αλληλεπιδράσεις, χρήσιμες σε έναν συνεχώς μεταβαλλόμενο κόσμο, όπου η αδιαλλαξία ισοδυναμεί με καταδίκη. Έχουμε δηλαδή την απαραίτητη σταθερότητα χωρίς την ανεπιθύμητη στασιμότητα.
Διαφέρουμε και μοιάζουμε.
Αλλά διαφέρουμε επειδή μοιάζουμε;
Ίσως όταν μοιάζουμε, επειδή μοιάζουμε, οι διαφορές φαντάζουν πιο καθοριστικές από τις ομοιότητες.
Ίσως απλά δε θα γινόταν να μην διαφέρουμε καθόλου.
Ίσως πρακτικά δεν έχει σημασία.
Δεν είμαστε όλοι ίδιοι. Και κανείς δεν είναι εντελώς διαφορετικός. Καθένας μοιάζει με και διαφέρει από κάθε άλλο με διαφορετικό τρόπο.
Και ο προσωπικός συνδυασμός ομοιότητας και διαφοράς ως προς όλους τους υπόλοιπους είναι στοιχείο της ταυτότητάς μας.
No comments:
Post a Comment