Για μια ακόμη φορά, σας προσκαλώ να περάσετε στη χρονομηχανή των αναμνήσεών μου. Αυτή τη φορά προορισμός μας θα είναι ένα ακυρωμένο μάθημα στην Παθολογική Κλινική του Ιπποκρατείου, τέσσερα χρόνια πριν, που στάθηκε αφορμή για έναν καφέ με τρεις συμφοιτητές, με τους οποίους δεν γνωριζόμασταν ιδιαίτερα.
Τεταρτοετείς και ταλαιπωρημένοι από τρια χρόνια θεωρητικού βομβαρδισμού και εξωπραγματικών απαιτήσεων, φρεσκοτοποθετημένοι στην πλευρά της πράξης: στην κλινική. Εγώ προσωπικά την περίμενα πώς και πώς μέσα στον αφελή, ευσεβή πόθο μου, ότι θα δω την Ιατρική στην πράξη και ξαφνικά τα πράγματα θα αρχίσουν να βγάζουν νόημα. Η διαμάχη με την ελπίδα συνεχίστηκε τουλάχιστον για ενάμισι ακόμα χρόνο μέχρι να καταφέρω να την νικήσω.
Αλλά, ξεφεύγω. Καθώς το έτος χωρίστηκε στις κλινικές με διαφορετικό τρόπο από τις προηγούμενες χρονιές, γνωρίστηκα για πρώτη φορά με την συγκεκριμένη παρέα - δύο αγόρια και μία κοπέλα - στην κλινική αυτή. Αν εκπλήσσει κάποιους αυτό, θα ήθελα να διευκρινήσω ότι καθώς το έτος αποτελούνταν από τουλάχιστον 350 φοιτητές, είναι ασφαλές να συμπεράνει κανείς ότι κανένας δεν τους γνώριζε όλους. (Όσοι γνωρίζετε εμένα, σας επιτρέπω να γελάσετε και να σχολιάσετε ότι με την αντικοινωνικότητα που με διακατέχει, αμφιβάλλετε ότι γνώρισα πάνω από δέκα!)
Εκείνο το ακυρωμένο μάθημα και εκείνος ο καφές ήταν η πρώτη φορά που βρεθήκαμε έξω από το αμφιθέατρο ή τους διαδρόμους του Ιπποκρατείου και ήταν και η πρώτη φορά που συζητήσαμε για άλλα πράγματα εκτός από την Ιατρική. Τελικά, δεν ξέρω πώς (και κυρίως γιατί;!) η συζήτηση στράφηκε στα πολιτικά.
Εγώ φυσικά καταδίκαζα τον δικομματισμό και υποστήριζα ότι φταίει η νοοτροπία, αλλά θα μπορούσε να αλλάξει, απλώς ο κύκλος ανατροφοδότησης πρέπει να κοπεί και ότι τελικά είναι προς το συμφέρον τον ανθρώπων να το καταφέρουν αυτό και γι' αυτό τους αποβλακώνουν και τους κάνουν να νιώθουν ότι δεν έχουν άλλη επιλογή. Φταίει η παιδεία, φταίει η βλακεία, φταίνε τα συμφέροντα και φταίνε οι άνθρωποι που επαναπαύονται στην ανακυκλούμενη μεταξύ τους ευκολία του "δεν γίνεται".
Φυσικά, κανείς δεν συμφωνούσε μαζί μου, ήταν άνθρωποι του "εγωιστικού γονιδίου" αυτοί και "έτσι είναι ο κόσμος" και "πάντα έτσι θα είναι" και αυτά είναι τα ρομαντικά, αλλά στην πράξη δεν γίνεται να γίνει κάτι καλύτερο.
Συνήθως, δεν θα έλεγα ούτε τόσα σε μια τέτοια συζήτηση με συνομιλήκους, επειδή σπανίως έχουν δικά τους επιχειρήματα και ανακυκλώνονται μόνο οι εντελώς τετριμμένες θεωρήσεις. Αλλά είναι δύσκολο να μην ανησυχήσεις για τον κόσμο όταν κάθονται μαζί σου τρεις μελλοντικοί γιατροί και δεν σκοπεύουν καν να δοκιμάσουν για κάτι καλύτερο, αλλά έχουν ήδη καταλήξει ότι "ο κόσμος δεν αλλάζει".
Όχι ότι δικαιολογώ αυτήν την παραίτηση από τους μεγαλύτερους, αλλά τουλάχιστον την καταλαβαίνω αφού κάποιοι από αυτούς μπορεί να έχουν προσπαθήσει, να έχουν δει στην πράξη την δυσκολία του να θέλεις το καλύτερο.
Αλλά τόσο νέα παιδιά, στην καλύτερη ηλικία τους, που αργότερα θα είναι στη θέση να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στην ίδια τη ζωή... να μην έχουν καθόλου ούτε μία τόση δα διάθεση να προσπαθήσουν; Να μην θεωρούν ότι χρειάζεται; Να μην πιστεύουν -όχι!- να μην νιώθουν πόσο θα μπορούσαν να βοηθήσουν;
Τέλος πάντων, η συζήτηση έφτασε γρήγορα σε αδιέξοδο κι εγώ είχα ήδη θυμηθεί γιατί δεν ευχαριστιέμαι ιδιαίτερα την παρέα των ανθρώπων, όπως οι περισσότεροι. Το αφήνω λοιπόν το θέμα και με ακολουθεί ο ένας συνάδελφος με μία προσπάθεια συμφιλιωτικής κατακλείδας:
Σε αυτό το σημείο, αυθεντική ιλαρότητα (παρά την τραγικότητα της δήλωσης) αναδύθηκε μέσα μου, διαλύοντας την προηγούμενη απογοήτευσή μου. Ξεκίνησα να γελάω και οι λέξεις είχαν ήδη σχηματιστεί στα εγκεφαλικά μου κυκλώματα - αυτόματη αντίδραση, αλήθεια - και είχαν ήδη κάνει το μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής, έφτασαν να κρεμαστούν στην άκρη γλώσσας μου, σαν σαπουνόφουσκα από το δακτύλιό της... όταν είδα ότι ήμουν μόνη μου.
Η σαπουνόφουσκα έσκασε, τα λόγια μου εξαφανίστηκαν μαζί της, έμειναν ανείπωτα και παραξενεμένα, όταν έφτασε η ερμηνεία των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων στον εγκέφαλό μου. Το υπόλοιπο τραπέζι, δεν γελούσε, ούτε ετοιμαζόταν να πει "ε, εντάξει, δεν μεγαλώνουν όλοι έτσι!". Όχι, το υπόλοιπο τραπέζι, κουνούσε το κεφάλι του σε συμφωνία, με μία εμφανή φυσικότητα που δήλωνε ότι βρισκόταν στο στοιχείο του. Δεν είχε κάτι το παράξενο ή σκέτο ξένο η δήλωση αυτή για αυτούς. Έτσι ήταν τα πράγματα για αυτούς. Εγώ ήμουν η παράξενη, η διαφορετική και τα έβλεπα παράξενα και διαφορετικά... πόσο μάλλον που τα έβλεπα λάθος.
Κι ένιωσα πολύ μόνη. Ολομόναχη. Αλήθεια, ένιωσα μια μοναξιά πολύ πιο βαθειά, πώς να το πω, οντολογικών διαστάσεων.
Γιατί ποτέ ξανά δεν είχα πιάσει τον εαυτό μου να είναι αφελής. Θεωρούσα τον εαυτό μου ρεαλιστή και, πράγματι, δεν είχα ποτέ δυσκολία να ξεχωρίσω το "εγώ" από τον "κόσμο", να καταλαβαίνω τις διαφορές μου και τα κοινά μου, να κρίνω τις πιθανότητες και τα ποσοστά και άλλα τέτοια.
Αλλά αυτή τη φορά είχα πέσει εντελώς έξω, είχα βρεθεί αλλού γι' αλλού.
Είχα κάνει ένα πολύ μεγάλο λάθος, άφησα το αυτονόητο για μένα να με παρασύρει. Γιατί το πρόβλημα είναι ότι η "ηθική" μου, δεν είναι τίποτα άλλο από λογική στα δικά μου μάτια. Είμαι ασφαλισμένη σε αυτόν δρόμο, γιατί δεν με ενδιαφέρει αν μπορώ να είμαι κάπως αλλιώς. Δεν μπορώ να γίνω κάτι άλλο χωρίς να ξεπέσω στα μάτια μου και να χάσω την αίσθηση της ταυτότητάς μου. Καταλαβαίνω ότι ίσως είναι πράγματι απλώς θέμα συνήθειας και μάθησης.
Αλλά γιατί κάποιοι μεγαλώνουν κάπως και μετά αποφασίζουν να ακολουθήσουν άλλον δρόμο; Δεν μπορεί να είναι τόσο απλό, άρα, μόνο θέμα συνήθειας και μάθησης. Κάπου πρέπει η αυτονομία του ατόμου να έχει τη δυνατότητα να υπερβεί την ισχύ του οικείου.
Επειδή η λογική και η ηθική φαίνεται να έχουν μια αυταπόδεικτη ανεξαρτησία, όπως τα μαθηματικά, και είτε προϋπάρχουν είτε τα κατασκευάζουμε ως ανθρωπότητα, έχουν συνέπεια και συνοχή και ποτέ δεν έρχονται σε αντιφάσεις.
Αλλά είναι προφανές ότι αν έστω και οι μισοί άνθρωποι σκέφτονταν έτσι, τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά. Το αποτέλεσμα, η σημερινή κατάσταση που ζούμε, αποδεικνύει ότι δεν σκέφτονται έτσι οι περισσότεροι. Επομένως, πρέπει να μην αφήσω ξανά την - γεννημένη από ευσεβείς πόθους, μάλλον - αφέλεια να με αφήσει να σοκαριστώ.
Τεταρτοετείς και ταλαιπωρημένοι από τρια χρόνια θεωρητικού βομβαρδισμού και εξωπραγματικών απαιτήσεων, φρεσκοτοποθετημένοι στην πλευρά της πράξης: στην κλινική. Εγώ προσωπικά την περίμενα πώς και πώς μέσα στον αφελή, ευσεβή πόθο μου, ότι θα δω την Ιατρική στην πράξη και ξαφνικά τα πράγματα θα αρχίσουν να βγάζουν νόημα. Η διαμάχη με την ελπίδα συνεχίστηκε τουλάχιστον για ενάμισι ακόμα χρόνο μέχρι να καταφέρω να την νικήσω.
Αλλά, ξεφεύγω. Καθώς το έτος χωρίστηκε στις κλινικές με διαφορετικό τρόπο από τις προηγούμενες χρονιές, γνωρίστηκα για πρώτη φορά με την συγκεκριμένη παρέα - δύο αγόρια και μία κοπέλα - στην κλινική αυτή. Αν εκπλήσσει κάποιους αυτό, θα ήθελα να διευκρινήσω ότι καθώς το έτος αποτελούνταν από τουλάχιστον 350 φοιτητές, είναι ασφαλές να συμπεράνει κανείς ότι κανένας δεν τους γνώριζε όλους. (Όσοι γνωρίζετε εμένα, σας επιτρέπω να γελάσετε και να σχολιάσετε ότι με την αντικοινωνικότητα που με διακατέχει, αμφιβάλλετε ότι γνώρισα πάνω από δέκα!)
Εκείνο το ακυρωμένο μάθημα και εκείνος ο καφές ήταν η πρώτη φορά που βρεθήκαμε έξω από το αμφιθέατρο ή τους διαδρόμους του Ιπποκρατείου και ήταν και η πρώτη φορά που συζητήσαμε για άλλα πράγματα εκτός από την Ιατρική. Τελικά, δεν ξέρω πώς (και κυρίως γιατί;!) η συζήτηση στράφηκε στα πολιτικά.
Εγώ φυσικά καταδίκαζα τον δικομματισμό και υποστήριζα ότι φταίει η νοοτροπία, αλλά θα μπορούσε να αλλάξει, απλώς ο κύκλος ανατροφοδότησης πρέπει να κοπεί και ότι τελικά είναι προς το συμφέρον τον ανθρώπων να το καταφέρουν αυτό και γι' αυτό τους αποβλακώνουν και τους κάνουν να νιώθουν ότι δεν έχουν άλλη επιλογή. Φταίει η παιδεία, φταίει η βλακεία, φταίνε τα συμφέροντα και φταίνε οι άνθρωποι που επαναπαύονται στην ανακυκλούμενη μεταξύ τους ευκολία του "δεν γίνεται".
Φυσικά, κανείς δεν συμφωνούσε μαζί μου, ήταν άνθρωποι του "εγωιστικού γονιδίου" αυτοί και "έτσι είναι ο κόσμος" και "πάντα έτσι θα είναι" και αυτά είναι τα ρομαντικά, αλλά στην πράξη δεν γίνεται να γίνει κάτι καλύτερο.
Συνήθως, δεν θα έλεγα ούτε τόσα σε μια τέτοια συζήτηση με συνομιλήκους, επειδή σπανίως έχουν δικά τους επιχειρήματα και ανακυκλώνονται μόνο οι εντελώς τετριμμένες θεωρήσεις. Αλλά είναι δύσκολο να μην ανησυχήσεις για τον κόσμο όταν κάθονται μαζί σου τρεις μελλοντικοί γιατροί και δεν σκοπεύουν καν να δοκιμάσουν για κάτι καλύτερο, αλλά έχουν ήδη καταλήξει ότι "ο κόσμος δεν αλλάζει".
Όχι ότι δικαιολογώ αυτήν την παραίτηση από τους μεγαλύτερους, αλλά τουλάχιστον την καταλαβαίνω αφού κάποιοι από αυτούς μπορεί να έχουν προσπαθήσει, να έχουν δει στην πράξη την δυσκολία του να θέλεις το καλύτερο.
Αλλά τόσο νέα παιδιά, στην καλύτερη ηλικία τους, που αργότερα θα είναι στη θέση να προσφέρουν τις υπηρεσίες τους στην ίδια τη ζωή... να μην έχουν καθόλου ούτε μία τόση δα διάθεση να προσπαθήσουν; Να μην θεωρούν ότι χρειάζεται; Να μην πιστεύουν -όχι!- να μην νιώθουν πόσο θα μπορούσαν να βοηθήσουν;
Τέλος πάντων, η συζήτηση έφτασε γρήγορα σε αδιέξοδο κι εγώ είχα ήδη θυμηθεί γιατί δεν ευχαριστιέμαι ιδιαίτερα την παρέα των ανθρώπων, όπως οι περισσότεροι. Το αφήνω λοιπόν το θέμα και με ακολουθεί ο ένας συνάδελφος με μία προσπάθεια συμφιλιωτικής κατακλείδας:
Τι να κάνεις, όμως, όταν σε έχουν μεγαλώσει λέγοντάς σου από τα πέντε σου "μπες εσύ στην Ιατρική και θα βάλουμε το θείο σου το βουλευτή να σε βολέψει;"
Σε αυτό το σημείο, αυθεντική ιλαρότητα (παρά την τραγικότητα της δήλωσης) αναδύθηκε μέσα μου, διαλύοντας την προηγούμενη απογοήτευσή μου. Ξεκίνησα να γελάω και οι λέξεις είχαν ήδη σχηματιστεί στα εγκεφαλικά μου κυκλώματα - αυτόματη αντίδραση, αλήθεια - και είχαν ήδη κάνει το μεγαλύτερο μέρος της διαδρομής, έφτασαν να κρεμαστούν στην άκρη γλώσσας μου, σαν σαπουνόφουσκα από το δακτύλιό της... όταν είδα ότι ήμουν μόνη μου.
Η σαπουνόφουσκα έσκασε, τα λόγια μου εξαφανίστηκαν μαζί της, έμειναν ανείπωτα και παραξενεμένα, όταν έφτασε η ερμηνεία των ηλεκτρομαγνητικών κυμάτων στον εγκέφαλό μου. Το υπόλοιπο τραπέζι, δεν γελούσε, ούτε ετοιμαζόταν να πει "ε, εντάξει, δεν μεγαλώνουν όλοι έτσι!". Όχι, το υπόλοιπο τραπέζι, κουνούσε το κεφάλι του σε συμφωνία, με μία εμφανή φυσικότητα που δήλωνε ότι βρισκόταν στο στοιχείο του. Δεν είχε κάτι το παράξενο ή σκέτο ξένο η δήλωση αυτή για αυτούς. Έτσι ήταν τα πράγματα για αυτούς. Εγώ ήμουν η παράξενη, η διαφορετική και τα έβλεπα παράξενα και διαφορετικά... πόσο μάλλον που τα έβλεπα λάθος.
Κι ένιωσα πολύ μόνη. Ολομόναχη. Αλήθεια, ένιωσα μια μοναξιά πολύ πιο βαθειά, πώς να το πω, οντολογικών διαστάσεων.
Γιατί ποτέ ξανά δεν είχα πιάσει τον εαυτό μου να είναι αφελής. Θεωρούσα τον εαυτό μου ρεαλιστή και, πράγματι, δεν είχα ποτέ δυσκολία να ξεχωρίσω το "εγώ" από τον "κόσμο", να καταλαβαίνω τις διαφορές μου και τα κοινά μου, να κρίνω τις πιθανότητες και τα ποσοστά και άλλα τέτοια.
Αλλά αυτή τη φορά είχα πέσει εντελώς έξω, είχα βρεθεί αλλού γι' αλλού.
Είχα κάνει ένα πολύ μεγάλο λάθος, άφησα το αυτονόητο για μένα να με παρασύρει. Γιατί το πρόβλημα είναι ότι η "ηθική" μου, δεν είναι τίποτα άλλο από λογική στα δικά μου μάτια. Είμαι ασφαλισμένη σε αυτόν δρόμο, γιατί δεν με ενδιαφέρει αν μπορώ να είμαι κάπως αλλιώς. Δεν μπορώ να γίνω κάτι άλλο χωρίς να ξεπέσω στα μάτια μου και να χάσω την αίσθηση της ταυτότητάς μου. Καταλαβαίνω ότι ίσως είναι πράγματι απλώς θέμα συνήθειας και μάθησης.
Αλλά γιατί κάποιοι μεγαλώνουν κάπως και μετά αποφασίζουν να ακολουθήσουν άλλον δρόμο; Δεν μπορεί να είναι τόσο απλό, άρα, μόνο θέμα συνήθειας και μάθησης. Κάπου πρέπει η αυτονομία του ατόμου να έχει τη δυνατότητα να υπερβεί την ισχύ του οικείου.
Επειδή η λογική και η ηθική φαίνεται να έχουν μια αυταπόδεικτη ανεξαρτησία, όπως τα μαθηματικά, και είτε προϋπάρχουν είτε τα κατασκευάζουμε ως ανθρωπότητα, έχουν συνέπεια και συνοχή και ποτέ δεν έρχονται σε αντιφάσεις.
Αλλά είναι προφανές ότι αν έστω και οι μισοί άνθρωποι σκέφτονταν έτσι, τα πράγματα θα ήταν διαφορετικά. Το αποτέλεσμα, η σημερινή κατάσταση που ζούμε, αποδεικνύει ότι δεν σκέφτονται έτσι οι περισσότεροι. Επομένως, πρέπει να μην αφήσω ξανά την - γεννημένη από ευσεβείς πόθους, μάλλον - αφέλεια να με αφήσει να σοκαριστώ.
No comments:
Post a Comment