Οι Κόσμοι μου

Σε όλα τα παιδιά αρέσουν οι ιστορίες, τα παραμύθια, τα κινούμενα σχέδια, τα βιβλία. Σε όλα τα παιδιά αρέσει να μπαίνουν σε άλλους κόσμους. Για ορισμένα παιδιά, όμως, οι φανταστικοί κόσμοι είναι κάτι παραπάνω από διασκέδαση· είναι θέμα επιβίωσης. Γιατί για ορισμένα παιδιά ο πραγματικός κόσμος δεν είναι και τόσο παιδικός.

Ήμουν ένα τέτοιο παιδί. Ένα παιδί που είχε πολλούς λόγους να προτιμάει και να επιδιώκει να ζει σε φανταστικούς κόσμους. Ήταν ο τρόπος μου να μπορώ να αντέχω την πραγματικότητα. Και ήταν μια μικρή προσπάθεια αυτοπροστασίας, αυτή η απόσυρση. Κλεινόμουν στο μυαλό μου και γινόμουν μέρος ενός διαφορετικού κόσμου.

Και μεγάλωσα. Εκείνη η πραγματικότητα που με οδηγούσε στην φαντασία έγινε από πραγματικότητα παρελθόν. Αλλά κάποια πράγματα σε επηρεάζουν καθοριστικά και η σχέση μου με την φαντασία, αποτέλεσμα τέτοιων πραγμάτων, δεν άλλαξε όταν αυτά προσπεράστηκαν.

Είναι τόσο εύκολο, τόσο φυσικό για μένα να χάνομαι σε άλλους κόσμους. Ένα βιβλίο, μία ταινία, ένα τραγούδι, μια εικόνα, ένα όνειρο μπορούν να με απορροφήσουν, να γίνουν πολύ πιο αληθινά από την «πραγματικότητα».

Και κάποιες φορές η επιστροφή στον «πραγματικό» κόσμο έχει αποδειχτεί μεγάλη πρόκληση...

Τις επόμενες επτά καταγραφές θα τις αφιερώσω στους επτά σημαντικότερους κόσμους μου.

Αλλά πρώτα θα αφιερώσω αυτό το τραγούδι σε όλες τις ψυχές που δεν μπορούν, ούτε και θέλουν, να περιοριστούν.

Πάλι (ή ακόμα)

Τελικά δεν έχω μάθει τίποτα ή κι αν έχω μάθει κάτι στη θεωρία επιμένω να μην το εφαρμόζω στην πράξη. Πάλι (ή ακόμα) ελπίζω, πάλι (ή ακόμα) περιμένω, πάλι (ή ακόμα) σκέφτομαι τι ωραία που θα ήταν αν συνέβαινε κάτι μαγικό, κάτι τόσο απίθανο όσο το να κερδίσω το λόττο απ’ ό,τι φαίνεται τελικά. Πάλι (ή ακόμα) δεν δέχομαι ότι ό,τι είναι είναι, δεν αποδέχομαι την αλλαγή, τα νέα δεδομένα. Πάλι (ή ακόμα) διατηρώ κάτι μέσα μου που δεν μπορεί να υπάρξει.

Και το πρόβλημα είναι ότι η απειροελάχιστη πιθανότητα σε αντιπαράθεση με την πλήρη απιθανότητα μου δίνει ελπίδα - και λόγο να έχω ελπίδα - αντί να με αποθαρρύνει. Μου είναι τόσο δύσκολο να εκλάβω αυτήν την ελάχιστη πιθανότητα ως κάτι άνευ σημασίας, που υπάρχει απλά και μόνο λόγω της φύσης των πραγμάτων και της πραγματικής σπανιότητας της ακέραιης απιθανότητας. Μου είναι δύσκολο να αποσυνδεθώ από αυτήν εντελώς, να σταματήσω να τη λαμβάνω υπόψη.

Και η αλήθεια είναι απλή: Δεν θα έπρεπε να είναι τόσο δύσκολο. Δεν είναι τόσο δύσκολο. Όπως όταν δεν ξέρεις να κολυμπάς και βρεθείς στη θάλασσα και όσο χτυπιέσαι στα τυφλά, πανικοβλημένος, τόσο βουλιάζεις, ενώ αν σταματήσεις να κινείσαι, απλά επιπλέεις. Τόσο απλά. Τόσο φυσικά. Τόσο αναμενόμενα. Όλοι μπορούν να επιπλεύσουν, όλοι έχουν αυτή τη δυνατότητα. Αλλά πρέπει να μην χτυπιούνται, να μην παλεύουν.

Και νά ’μαι πάλι (ή ακόμα), γράφω με αυτή την πονεμένη, ηττοπαθική γλώσσα, γιατί μάλλον τσάμπα τόση ζωή, τόση εμπειρία· τίποτα δεν έχω μάθει.

Επιμένω να βασίζω τις καταστάσεις σε αυτά που έχουν σημασία για μένα, στον δικό μου τρόπο σκέψης, πολύ μετά αφού έχει αποδειχθεί ότι ο δικός μου τρόπος σκέψης δεν ταιριάζει με τις καταστάσεις αυτές. Αλλά επιμένω και προσπαθώ να ταιριάξω τα αταίριαστα. Από ξεροκεφαλιά, από επιμονή, από μαζοχισμό; Κι ακόμα δεν έχει πιάσει τόπο το μάθημα ότι δεν μπορείς να κερδίσεις. Κάποιες φορές, απλά δεν μπορείς να κερδίσεις.

Οπότε γιατί πάλι (ή ακόμα) είμαι εδώ;

Δεν είμαι εχθρός μου, δεν είμαι σχιζοφρενής ή διπλή προσωπικότητα. Απλά ένα μέρος μου βλέπει τα κομμάτια κι ένα άλλο ολόκληρη την εικόνα. Όταν αυτά τα δύο συνεργάζονται, το αποτέλεσμα είναι εκπληκτικό. Όταν αντιτάσσονται... Όταν βλέπεις μια εικόνα, αλλά δεν βρίσκεις τα κομμάτια ή όταν βρίσκεις κομμάτια που δεν μπορείς να ταιριάξεις σε μια εικόνα...


Για να πετύχεις ένα ταξίδι θέλεις και έναν προορισμό και τον τρόπο, το δρόμο για να πας εκεί. Έχω έναν προορισμό. Έχω και έναν δρόμο. Αλλά ο δρόμος δεν φαίνεται να καταλήγει σ’αυτόν τον προορισμό και ο προορισμός δεν φαίνεται να είναι στο τέλος αυτού του δρόμου.

Οπότε; Να μείνω εδώ; Μέχρι να αποκτήσω ένα συμβατό ζευγάρι προορισμού και διαδρομής; Να ακολουθήσω βήμα βήμα τη διαδρομή που ήδη ακολουθώ, παρ’ όλο που δεν ξέρω που πάει ή αν πάει και πουθενά στην τελική; Παρ’όλο που μπορεί να διαγράφω κύκλους ή και να απομακρύνομαι από τα υπόλοιπα που θέλω και/ή έχω;

Ή να δεχτώ τον, απ’ ό,τι φαίνεται, - και παρά τη δυσαρέσκεια που μου προκαλεί η αναγνώριση αυτή – αναπόφευκτο προορισμό του τίποτα; Τον προορισμό του απλά εγώ να έχω φύγει από εδώ που είμαι; Τον προορισμό που δεν είναι αυτός που θέλω, αλλά που φαίνεται ο πιθανότερος ούτως ή άλλως όταν βλέπεις το σύνολο; Και να προσπαθήσω να βρω δρόμο που περνάει από το σημείο που είμαι τώρα και από τον προορισμό αυτόν;

Το σίγουρα πιο επικίνδυνο, πιο επίφοβο από όλα... είναι να βάλω ως προορισμό το ιδανικό και να ψάχνω τυφλά για να βρω κάποιο δρόμο προς τα εκεί, ενώ δεν ξέρω καν αν υπάρχει, ενώ όλα δείχνουν ότι όχι μόνο δεν υπάρχει, αλλά στην προσπάθειά μου να τον βρω θα χαθώ, θα διαλυθώ.

Αλλά ήδη δεν έχω χαθεί; Μήπως ξέρω το δρόμο να γυρίσω πίσω; Μήπως ξέρω το δρόμο από εδώ για οπουδήποτε αλλού; Μήπως ξέρω αν θέλω καν να κουνηθώ από εδώ; Έχω παγώσει στη θέση μου, από φόβο, κούραση ή ελπίδα, ποιος ξέρει. Λες και περιμένω ότι αν μείνω αρκετά ακίνητη, για αρκετό καιρό, το αφιλόξενο, άγνωστο τοπίο γύρω μου θα φτάσει να αλλάξει αρκετά ώστε να καταλάβω πού είμαι ή πού να πάω ή πώς να πάω όπου είναι να πάω. Λες και περιμένω κάποιον να με ψάξει, να με βρει, να με οδηγήσει πίσω ή μπροστά, κάπου...

Και το χειρότερο από όλα; Ο προορισμός αυτός που θέλω, ο προορισμός που μοιάζει ταυτόχρονα τόσο πιθανός και αδύνατος, τόσο κοντινός σαν να μπορώ να τον αγγίξω και τόσο ανυπόστατος όσο μια ιδέα, ο προορισμός που τόσο με έχει αποπροσανατολίσει, που έχω προσπαθήσει (και αποτύχει) να πλησιάσω από τόσους διαφορετικούς δρόμους, ο προορισμός αυτός... για μένα αξίζει. Και πολύ μάλιστα...


Πάλι...

...(ή ακόμα)...

Με έκανε Άνθρωπο

Όταν γύριζα απ’ το σχολείο κλαίγοντας, επειδή είχα περάσει άλλη μια μέρα που τα παιδιά με κορόιδευαν, εκείνη ήταν αυτή που με παρηγορούσε. Εκείνη μου έλεγε ότι οι άνθρωποι μερικές φορές φέρονται με αυτόν τον τρόπο, χωρίς απαραίτητα να έχεις κάνει κάτι εσύ. Εκείνη μου εξηγούσε ότι δεν έχει νόημα να επηρεάζεσαι από αυτά που λένε οι άλλοι για σένα, αλλά ότι αυτό που έχει σημασία είναι να τα έχεις εσύ καλά με τον εαυτό σου. Να συμπεριφέρεσαι όπως θεωρείς εσύ ότι είναι το σωστό και να μην απολογείσαι για αυτό. Να σέβεσαι όλους τους ανθρώπους, αλλά και να μην νομίζεις ότι είναι σεβασμός ή καλοσύνη το να τους αφήνεις να σου φέρονται με άσχημο τρόπο. Να υπερασπίζεσαι τον εαυτό σου και οποιονδήποτε αδικείται.

Δεν με παρηγορούσε πάντα. Μερικές φορές μου μιλούσε, όχι αυστηρά ακριβώς, αλλά πολύ σοβαρά και μου έλεγε ότι από εμένα εξαρτάται να προστατεύω τον εαυτό μου και πρέπει να μάθω πώς να το κάνω αυτό, γιατί πάντα θα βρίσκονται άνθρωποι που θα με δυσκολεύουν. Τότε εκείνη ήταν δεν ήταν δεκατεσσάρων χρονών και εγώ ήμουν δεν ήμουν οκτώ.

Αργότερα, όταν ήμουν στην εφηβεία και δεν ήξερα τι μου γινόταν, εκείνη ήταν εκεί. Εκείνη επέμεινε και έμεινε δίπλα μου, ακόμα κι όταν της το έκανα τόσο δύσκολο. Αλλά επέμεινε και επέμεινε και μου έδειξε ότι μπορείς να σταθείς σε κάποιον χωρίς να είναι απαραίτητο να υπάρχει συμφέρον ή υποτίμηση από πίσω. Με έκανε να δω τον εαυτό μου όπως τον έβλεπε αυτή. Εκείνη μου έδειξε ότι είναι επιλογή μου να φροντίζω και να αναπτύσσω τον αλτρουϊσμό ή τον εγωισμό μου. Εκείνη στάθηκε δίπλα μου και απέδειξε έτσι ότι το μόνο που ήθελε ήταν να βρω εγώ τον εαυτό μου κι όχι να γίνω αυτό που θέλει εκείνη. Αλλά ήθελε να έχω άποψη, όχι απλά να κάνω ό,τι βλέπω τους άλλους να κάνουν. Ήθελε να σταματήσω να φοβάμαι, να σταματήσω να φωνάζω. Ήθελε να αποφασίσω τι θέλω να είμαι. Και με ανάγκασε να αντέξω το ότι πίστευε σε μένα στη διάρκεια της χειρότερής μου εποχής, στην εποχή που φερόμουν με τον πιο απαράδεκτο τρόπο.

Αυτά είναι μόνο κάποια μικρά παραδείγματα. Η ουσία είναι ότι από όσο με θυμάμαι, εκείνη ήταν ουσιαστικά δίπλα μου. Εκείνη ενδιαφερόταν για το τι συμβαίνει ακριβώς στο μυαλό μου και στη ζωή μου. Για το πώς βιώνω τα πράγματα. Εκείνη με παρακολούθησε και με ακολούθησε σε όλη μου την μέχρι τώρα πορεία. Σε όλη μου τη διαδρομή.

Εκείνη ήταν οι γονείς μου. Εκείνη ήταν ο μέντοράς μου. Εκείνη μου έδωσε ξανά και ξανά τον κατάλληλο μίτο για βγω από άλλο λαβύρινθο κάθε φορά. Εκείνη με έμαθε σιγά-σιγά πώς να μην χάνομαι, πώς να κάνω τις επιλογές που είναι καλές για μένα ή πώς να αντιμετωπίζω μια επιλογή που δεν εξελίχθηκε όπως περίμενα. Εκείνη με έμαθε ότι οι ανθρώπινες σχέσεις δεν χρειάζεται να πονούν, να είναι γεμάτες θυμό, ανταγωνισμό, απαξίωση. Εκείνη με έμαθε ότι πράγματι υπάρχει αγάπη άνευ ορίων και όρων.

Εκείνη με έμαθε να μην υποτιμώ τον εαυτό μου και τους άλλους. Εκείνη με έμαθε ότι όταν υποτιμάω τον εαυτό μου αυτόματα υποτιμώ τους άλλους κι όταν υποτιμώ τους άλλους, αυτόματα υποτιμώ τον εαυτό μου.

Εκείνη με έμαθε να σέβομαι τον εαυτό μου και τους άλλους. Εκείνη με έμαθε ότι δεν μπορώ να λέω ότι σέβομαι τον εαυτό μου όταν δεν σέβομαι τους άλλους και δεν μπορώ να σέβομαι τους άλλους όταν δεν σέβομαι τον εαυτό μου.

Εκείνη με έμαθε ότι η καλοσύνη δεν είναι αδυναμία και ότι η περιφρόνηση δεν είναι δύναμη.

Εκείνη με έμαθε να εκτιμάω τον κάθε άνθρωπο γι’ αυτό που είναι.

Εκείνη με έμαθε ότι δεν χρειάζεται να είμαστε ίδιοι για να ταιριάζουμε, δεν χρειάζεται να συμφωνούμε για να συζητήσουμε, δεν χρειάζεται να συγκρινόμαστε για να αξίζουμε.

Και – ναι – αυτή είναι πραγματική αγάπη. Η αγάπη που σε κάνει και ανθίζεις ως άνθρωπος, που φέρνει στην επιφάνεια τον καλύτερό σου εαυτό.

Η αγάπη που θρέφει το πνεύμα.

Ευχαριστώ, λοιπόν, την αδερφή και αδερφή ψυχή μου.

Ευχαριστώ τη Μαριλού γιατί με αγαπάει και γιατί με έκανε, με διατηρεί και με κάνει Άνθρωπο.

Η παράνοια του να είσαι λογικός

Μια φορά κι έναν καιρό ήταν μία πρωτοετής φοιτήτρια Ιατρικής. Συνηθισμένη από το σχολείο, πήγαινε κάθε μέρα στη σχολή, παρακολουθούσε τα μαθήματα, κράταγε σημειώσεις, προσπαθούσε να κάνει απορίες στους καθηγητές (αν και τις περισσότερες φορές δεν απαντούσαν) και, γενικά, προσπαθούσε να καταλάβει ό,τι παρέδιδαν οι καθηγητές. Στο τέλος του εξαμήνου, διάβαζε όλη την ύλη (4οο+ σελίδες συνήθως) κι έκανε δύο επαναλήψεις.

Αλλά φυσικά η ύλη ήταν τόσο μεγάλη που δεν προλάβαινε να τα αφομιώσει. Μερικά πράγματα τα θυμόταν, κάποια τα είχε καταλάβει και ορισμένα απλά ήξερε ότι τα έχει συναντήσει.

Με αυτόν τον τρόπο είχε διαβάσει φυσική. Διάβαζε τύπους, προσπαθούσε να λύσει ασκήσεις, γιατί τι φυσική κάνεις αν δεν λύνεις ασκήσεις; Έρχεται το διαγώνισμα και ξαφνικά, τα πάντα φαίνονται σαν αλαμπουρνέζικα. Τα θέματα είναι κάτι λεπτομέρειες και μάλιστα πολύ μπλα-μπλα λεπτομέρειες. Μα τι φυσική ήταν αυτή που ήθελε παπαγαλία; Βαθμός εξέτασης 4, το σκορ: 'Φυσική 1 - Φοιτήτρια 0' και ρεβάνς κανονισμένη για την επόμενη εξεταστική.

Δεύτερος γύρος, λοιπόν. Ξανά όλη την ύλη, εστιάζει αυτή τη φορά πιο πολύ σε λεπτομέρειες και μπλα-μπλα, αλλά τόσα που είναι και που προσπαθεί να τα θυμάται, μάταιος κόπος. Φυσική μαθαίνεις τους νόμους, τις αρχές, τον τρόπο σκέψης. Πώς να αποστηθίσεις φυσική; Βαθμός εξέτασης 4, σκορ: 'Φυσική 2 - Φοιτήτρια 0' και εκνευρισμός στο μάξιμουμ. Δηλαδή, μισό λεπτό, πώς γίνεται την προηγούμενη χρονιά να πετούσε στη Φυσική; Πώς γίνεται να έγραψε 96/100 χωρίς καμία δυσκολία; Μήπως ήταν πιο εύκολη φυσική; Αμ δεν ήταν. Η ύλη ήταν περίπου η ίδια, ίσως και πιο εύκολη. Πριν από μερικού μήνες έλυνε τόσες δύσκολες ασκήσεις και τώρα είχε κολλήσει γιατί δεν μπορούσε να αποστηθίσει ή έστω να καταλάβει ποια υποτίθεται ότι είναι τα σημαντικά.

Τρίτος γύρος. Και μόνο που βλέπει το βιβλίο εκνευρίζεται. Τι άλλο να κάνει; Καιρός να δοκιμάσει έναν άλλον τρόπο που είχε απαξιώσει μέχρι τώρα γιατί της φαινόταν γελοίος και αντιπαραγωγικός: Κοιτάει τα θέματα των προηγούμενων εξεταστικών. Προς μεγάλη της έκπληξη, ο καθηγητής που τους το έπαιζε βαρύ πεπόνι όταν παραπονιόντουσαν οι πρωτοετείς ότι είναι δύσκολα τα θέματα, λέγοντας "έτσι είναι το πανεπιστήμιο" και "δεν είστε πια στο σχολείο" και "ιατρική είναι εδώ και πρέπει να συνηθίσετε να διαβάζετε", αυτός ο καθηγητής, λοιπόν... έβαζε τα ίδια θέματα ξανά και ξανά. Είκοσι ερωτήσεις όλες κι όλες, έκαναν κύκλο για τουλάχιστον επτά χρόνια, τρεις εξεταστικές το χρόνο. Πού και πού έπεφτε και καμία παρόμοια, αλλά εντελώς άσχετη, πολύ σπάνια. Σχεδόν ποτέ. Δεν απασχολήθηκε η φοιτήτρια με την ύλη αυτή τη φορά. Πήρε τις ερωτήσεις, έψαξε στα περιεχόμενα και αποστήθισε τις απαντήσεις μία μία. Δεν ασχολήθηκε με τίποτα άλλο, ούτε τι σημαίνουν, ούτε το πώς συνδέονται μεταξύ τους. Δεν ασχολήθηκε καν να καταλάβει τι αποστήθιζε. Γιατί ακόμα και μια ολόκληρη σελίδα να ήταν η κάθε ερώτηση, σύνολο έχουμε είκοσι σελίδες. Και - πιστέψτε με - το να αποστηθίσεις είκοσι ή και τριάντα ή και παραπάνω σελίδες δεν είναι τίποτα όταν έχεις συνηθίσει να προσπαθείς να μάθεις τετρακόσιες. Τίποτα. Τί-πο-τα. Μιάμιση μέρα διάβασμα όλο κι όλο και ήξερε όλες τις απαντήσεις. Διαβάζοντας τη μισή ερώτηση, ήξερε τι έπρεπε να απαντήσει.

Εξέταση. Πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια έβαλαν τέσσερα θέματα αντί για τρία. Τα τρία ήταν copy-paste που λέμε, ολόιδια με αυτά που έμπαιναν χρόνια τώρα, εξεταστική μπαίνει, εξεταστική βγαίνει. Το τέταρτο ήταν διαφορετικό. Προφανώς, αποφάσισαν ότι ήθελαν να βάλουν και κάτι για να ξεχωρίσει κάποιος που είναι αρκετά συνεπής (ή βλάκας) για να διαβάσει, πώς να το πω, κανονικά. Ή και σκέτο να διαβάσει, ούτε ακανόνιστο δεν μπορεί να θεωρηθεί το άλλο διάβασμα, αφού δεν μπορεί καν να θεωρηθεί διάβασμα.

Βαθμός εξέτασης 8. Έγραψε άριστα τις τρεις ερωτήσεις που είχε αποστηθίσει μέσα στις προηγούμενες δύο μέρες, πράγματα τα οποία τα ξέχασε πολύ πριν φτάσει στο σπίτι της μετά την "εξέταση", και φυσικά στην τέταρτη δεν ήξερε τίποτα να γράψει.

Το ίδιο ακριβώς έγινε και με την "Φυσική ΙΙ". Ίδιος καθηγητής, ίδια έδρα, ίδια κοροϊδία. Αλλά μήπως και να ήταν μόνο αυτοί; Όσο διάβαζε δεν περνούσε μαθήματα ή τα περνούσε με το ζόρι. Διάβαζε εβδομάδες και εβδομάδες, μάθαινε κάποια πράγματα, αλλά φυσικά αυτό δεν ήταν ούτε κατά διάνοια αρκετό. Ή καλύτερα το πρόβλημα δεν βρισκόταν στην επάρκεια, αλλά στην σχετικότητα. Αυτός ο τρόπος διαβάσματος δεν είχε καμία σχέση με τα μαθήματα και τις εξετάσεις. Αυτός ο τρόπος είναι "ιδεαλιστικός". Αλίμονο! Να θέλεις να μαθαίνεις όταν διαβάζεις! Όταν άρχισε να μη διαβάζει, να μαθαίνει απ' έξω (αυτό που κατά τα άλλα όλοι λένε ότι πρέπει να κοπεί από συνήθεια), τότε ξαφνικά άρχισε να τα περνάει πολύ εύκολα. Ίσως όχι με καλό βαθμό, αλλά ούτε και με τον άλλον τρόπο έπαιρνε καλούς βαθμούς.

Δηλαδή...
Α' τρόπος: διαβάζεις όλη την ύλη, ξοδεύεις πολύ χρόνο, περνάς με το ζόρι, με 5 ή με 6, άντε 7 στην καλύτερη και μαθαίνεις λίγα πράγματα.
Β' τρόπος: "διαβάζεις" δύο μέρες, περνάς σχεδόν σίγουρα, ίσως πάρεις και κάτι παραπάνω και δεν μαθαίνεις απολύτως τίποτα.

Γι'αυτό, λοιπόν, όλοι έλεγαν για τα προηγούμενα θέματα. Γιατί οι καθηγητές βαριούνται να βγάλουν καινούρια θέματα! Αλλά φυσικά τέτοια που είναι τα θέματα, ελάχιστοι φοιτητές έστω και θα περνούσαν αν δεν τα ήξεραν από πριν, οπότε ας μην τα λέω αυτά και έρθει καμιά έμπνευση στους καθηγητάδες και πάρουν φόρα και αρχίσουν να κόβονται κι αυτοί που περνάνε έστω κι έτσι.

Ας συνοψίσουμε: Βγάζουμε θέματα αντικειμενικά δύσκολα για να λέμε ότι έχουμε επίπεδο, αλλά τα βάζουμε ξανά και ξανά και ξανά για να μην κουραζόμαστε (μεταξύ μας πολύ πιθανό και οι ίδιοι οι καθηγητές απ' έξω να τις ξέρουν τις απαντήσεις). Οι ανυποψίαστοι και οι "τουρίστες" κόβονται. Αυτοί που γνωρίζουν τη διαδικασία - και ασχολούνται τουλάχιστον τόσο - περνάνε σχετικά άνετα. Αυτοί που έχουν τα ίδια επώνυμα με τους καθηγητές (από τύχη, φαντάζομαι) και αυτοί που διαλύονται, ξεσκίζονται, κομματιάζονται και θρυψαλιάζονται (και τίποτα λιγότερο) στο διάβασμα γράφουν τους πολύ καλούς βαθμούς.

Με έναν εντελώς παρανοϊκό (και ανάποδο) τρόπο πήραμε τη διακύμανση της βαθμολογίας που υποδεικνείει η πολυαγαπημένη μας κανονική κατανομή!!! Λίγοι δεν γράφουν τίποτα, λίγοι παίρνουν καλό βαθμό κι οι περισσότεροι κυμαίνονται γύρω από το πέντε, προς τα άνω ή τα κάτω.

Οπότε, ποιος μπορεί απ' έξω να καταλάβει ότι κάτι δεν πάει καλά; Όλα μια χαρά φαίνονται.
Για τους καθηγητές δεν θα μιλήσω. Όσο για τους φοιτητές, μισό λεπτό, μετά από τόσο παίδεμα είναι στο Πανεπιστήμιο και μάλιστα στην Ιατρική στην συγκεκριμένη περίπτωση. Γιατί να μιλήσουν; Αφού υπάρχει "προσιτός" τρόπος να μην μένεις "τυπικά" πίσω, γιατί να παραπονεθούμε; Γι' αυτό "μην μιλάς και διάβαζε τα SOS όπως κάνουμε όλοι και θα τα μάθουμε όλα μετά". Θα τα μάθουμε όλα στην πράξη.

Ξέρετε πού. Στο αγροτικό ιατρείο που θα έρθετε αργότερα. Εκεί θα είστε το αντικείμενο της μάθησης αυτής της φοιτήτριας που αποστήθιζε για να περνάει τα μαθήματα. Στο νοσοκομείο που θα πάτε μεθαύριο τους συγγενείς σας, εκεί θα μάθουν όλοι αυτοί που τώρα είναι στο πανεπιστήμιο. Εκεί μαθαίνουν όλοι. Πριν από αυτό κοροϊδεύονται. Όλοι. Καθηγητές, φοιτητές. Κι όλοι όσοι πιστεύουν ότι η Ιατρική Αθηνών είναι αξιόλογη σχολή και μετά απορούν πού βρέθηκαν όλοι αυτοί οι γιατροί που δεν ξέρουν τη δουλειά τους.

Ουφ, συχγίστηκα πάλι. Αλλά, φυσικά, εγώ φταίω. Όλοι οι υπόλοιποι αυτό υποστηρίζουν. "Έτσι είναι τα πράγματα" και "είσαι του ιδανικού". Συγγνώμη, βρε παιδιά, μην τρελαθούμε κι όλας, όλα τα παραπάνω είναι τόσο άκυρα που κάνουν το ιδανικό να νομίζει ότι είναι εκτός θέματος. Ποιο ιδανικό;

Δεν έχω καν πλησιάσει το σημείο όπου αναλογίζομαι την ώρα που θα οραματιστώ την πιθανότητα να υπάρχει περίπτωση να μπορώ να σκεφτώ το ιδανικό.

Αυτά όλα που γράφω είναι απλά μια κλινική περίπτωση μαζικής παράνοιας.

Αλλά οι παρανοϊκοί έχουν την συνήθεια να μην θεωρούν ότι είναι παρανοϊκοί. Οι παρανοϊκοί έχουν την εντύπωση ότι οι υπόλοιποι είναι τρελοί ή έστω βλάκες και δεν καταλαβαίνουν πώς είναι τα πράγματα. Αν σε βάλουν, λοιπόν, σε ένα δωμάτιο με τρελούς, να σε δω πώς α) θα καταφέρεις να τους πείσεις ότι είναι τρελοί και/ή β) θα καταφέρεις να μην τρελαθείς.

Εγώ προτιμώ απλά να βγω απ'το δωμάτιο. Εσύ;

Μπορείς να αντέξεις την παράνοια του να είσαι λογικός;

Χάρη

Έχω να κάνω μια εξομολόγηση... Υπάρχει κάτι που πιθανόν δεν ξέρετε για μένα: Δεν μου αρέσει καθόλου ούτε να ζητάω ούτε να μου κάνουν χάρες. Καθόλου. Αλλά σήμερα θα κάνω μια εξαίρεση.

Φυσικά, δεν έχετε καμία υποχρέωση να μου την παραχωρήσετε αυτήν την χάρη, εφόσον δεν έχετε γενικά καμία υποχρέωση απέναντί μου. Ωστόσο, μη βιαστείτε να με προσπεράσετε. Δώστε μου μία ευκαιρία να σας εξηγήσω. Για παράδειγμα, αφήστε με να σας προλάβω και να σας πω ότι δεν κοστίζει τίποτα αυτή η χάρη.

Ή, καλύτερα, το κόστος δεν ανήκει στο συνηθισμένο είδος κόστους, το χρηματικό. Επιπλέον, δεν ανήκει ούτε στο δεύτερο πιο συνηθισμένο είδος κόστους, σε αυτό της αξιοπρέπειας.

Το κόστος που παίρνω το θάρρος να σας ζητήσω να υποστείτε είναι από τα πιο ασυνήθιστα. Η χάρη που θα σας ζητήσω κοστίζει σε συνήθεια.

Γιατί περί συνήθειας πρόκειται, τελικά, η σπανιότατα ενός χαμόγελου.

Εν συνεχεία της προηγούμενής μου καταγραφής, θα ήθελα να ξαναεπισημάνω ότι, όταν κάτι πάει στραβά, δεν θα ισιώσει, δεν θα διορθωθεί, ούτε θα ξεγίνει όσο και για όσο και να στενοχωρηθούμε. Δεν σημαίνει ότι σας προτείνω να μην στενοχωρηθείτε ποτέ ξανά και για τίποτα. Έτσι κι αλλιώς κάτι τέτοιο δεν γίνεται και ίσως δεν θα έπρεπε και να γίνει. Είναι υγιές να επισκεπτόμαστε το αντίστοιχο συναίσθημα με την αντίστοιχη αφορμή. Επομένως, ναι, κάποιες φορές θα στενοχωριόμαστε.

Ωστόσο, εγώ δεν βλέπω τους ανθρώπους να στενοχωριούνται κάποιες φορές. Βλέπω ανθρώπους που είναι τον περισσότερο καιρό στενοχωρημένοι. Τη μία γιατί δεν έχουν δουλειά, την άλλη γιατί δεν τους αρέσει η δουλειά που έχουν, έπειτα επειδή δεν έχουν σχέση, στη συνέχεια επειδή η σχέση τους τους έχεις κουράσει.

Δεν υποτιμάω τη δύναμη του να μην έχεις αυτό που θέλεις και/ή να μην θέλεις αυτό που έχεις. Γνωρίζω πολύ καλύτερα απ' όσο μπορείτε να φανταστείτε την ισχύ της ανεκπλήρωτης, έρμαιης, άστεγης επιθυμίας.

Αλλά, η δική μου εμπειρία με έχει μάθει το εξής: δεν έχει νόημα να ζεις τη ζωή περιμένοντας διαρκώς κάποιο επόμενο στάδιο. "όταν τελειώσω το σχολείο θα ηρεμήσω", "αν δεν πάρω το πτυχίο δεν θα ησυχάσω", "αφού δεν βρίσκω με τίποτα δουλειά, πώς να είμαι ευχαριστημένος;", "μέχρι να κάνω μια σχέση δεν θα ισορροπήσω", "πρέπει να ξεπεράσω την τελευταίο μου έρωτα για να μπω στο παιχνίδι".

Η κάθε μία πρόταση κρύβει βαθειές ανθρώπινες αλήθειες. Αν εξαντλούμε, όμως, τους εαυτούς μας με αυτόν τον τρόπο, ζώντας μονίμως στην ανησυχία, δεν αξιοποιούμε στο έπακρο τις δυνατότητές μας. Ίσως πράγματι ο τρόπος ζωής μας να είναι "αφύσικος" ως προς τα επίπεδα άγχους. Δεν είναι αυτή, όμως, η ώρα να κάνω αυτή τη συζήτηση. Αυτή είναι η ώρα που θα σας ζητήσω τη χάρη που λέγαμε.

Χαμογελάστε!

Όχι ψεύτικα ή εξαναγκασμένα, απλά επιτρέψτε στον εαυτό σας να μην ανησυχεί συνέχεια. Χαμογελάστε στους δικούς σας ανθρώπους, στο γειτονικό τραπέζι στην καφετέρια, στον οδηγό του λεωφορείου. Θα σας εκπλήξει το πόσο σπάνια οι άνθρωποι αφήνουν ένα χαμόγελο ανανταπόκριτο. Όσο κουρασμένοι ή εκνευρισμένοι ή απογοητευμένοι κι αν είναι, οι περισσότεροι άνθρωποι, τις περισσότερες φορές, δέχονται ευπρόσδεκτα ένα χαμόγελο. Για τον απλούστατο λόγο ότι όλοι οι άνθρωποι είναι άνθρωποι και όλοι οι άνθρωποι έχουν ανάγκη από λίγη αποδοχή, λίγη θετικότητα.

Αλλά όλα αυτά τα συνοψίζει πολύ καλύτερα ο αγαπητός Bobby McFerrin...

Click and whistle along, please!

The Circle of Life

Άκου τη μουσική, παρακολούθησε την κίνηση της ζωής και νιώσε τα όμορφα αυτά λόγια... Τόσο απλά και τόσο πραγματικά. Και συνέχισε την αναζήτησή σου της δικής σου θέσης στον Κύκλο της Ζωής...

From the day we arrive on the planet
And blinking, step into the sun
There's more to see than can ever be seen
More to do than can ever be done

There's far too much to take in here
More to find than can ever be found
But the sun rolling high through the sapphire sky
Keeps great and small on the endless round

It's the Circle of Life
And it moves us all
Through despair and hope
Through faith and love

Till we find our place
On the path unwinding
In the Circle
The Circle of life!

Και όμως γυρίζει!

Υπέρτιτλος: Ψυχραιμία!
Υπότιτλος: Η εξομολόγηση ενός χρόνιου καταθλιπτικού.

1) Ως γνωστόν, όταν δεν ξέρεις, δεν ξέρεις τι είναι αυτό που δεν ξέρεις. Δηλαδή, μπορεί θεωρητικά να ξέρεις, πρακτικά, όμως, ποτέ δεν θα γνωρίσεις τι δεν ξέρεις μέχρι να και αν δεν το μάθεις. Σας μπέρδεψα αρκετά; Και πού είστε ακόμα!

2) Κι όμως, γυρίζει! Τι θέλω να πω μεταφέροντας τα λόγια του Γαλιλαίου; Θέλω να πω ότι υπάρχουν κάποια πράγματα που ισχύουν είτε μας αρέσει/βολεύει είτε όχι. Η Γη, για παράδειγμα, γύριζε και γυρίζει είτε άρεσε στους ιεροεξεταστές είτε όχι. Χρειαζόμαστε οξυγόνο, νερό, τροφή είτε μας αρέσει είτε όχι. Η χημική σύσταση του νερού είναι Η2Ο είτε μας αρέσει είτε όχι. Κλπ κλπ κλπ. Αυτά είναι παραδείγματα από δεδομένα που αποδεικνύονται με πειράματα, μέσω της επιστήμης και ενίοτε και μέσω μόνο της κοινής λογικής.

3) Υπάρχουν όμως και άλλου είδους "αλήθειες" (θα μου επιτρέψετε τη χρήση αυτής της ταλαιπωρημένης λέξης), αυτές που δεν είναι τόσο απτές και προσιτές.

Για παράδειγμα, είναι δεδομένο ότι η ζωή μας δεν μπορεί να είναι συνεχώς όπως ακριβώς την θέλουμε. Είτε μας αρέσει είτε όχι. Είναι ένα θέμα απλής, καθαρής στατιστικής. Ή και μόνο λογικής, γι' αυτό δεν θα πλατειάσω προσπαθώντας να το αποδείξω. Προσέξτε, όμως. Αυτό δεν έχει καμία σχέση με το πόσο προσπαθούμε ή όχι. Είτε ξεσκιζόμαστε για όλα είτε δεν κουνάμε το δαχτυλάκι μας για τίποτα, το παραπάνω ισχύει. Δεν γίνεται πάντα τα πράγματα να είναι όπως τα θέλουμε και δεν γίνεται να αποφύγουμε ότι θα γίνονται και πράγματα που δεν θέλουμε.

Αυτό, όμως, τι σημαίνει για εμάς; Ότι δεν υπάρχει διαφορά στο αν θα είμαστε εντελώς αδρανείς ή αν θα προσπαθούμε; Ή μήπως ότι δεν κάνει διαφορά πώς αντιμετωπίζουμε τις δυσάρεστες καταστάσεις;

4) Όχι, δεν σημαίνει ούτε το ένα ούτε το άλλο. Σημαίνει μόνο αυτό που σημαίνει, αν με 'νοείτε. Αλλά κι αν δεν με 'νοείτε, δεν πειράζει, σήμερα το μήνυμα που θέλω να μεταδώσω θέλω να είναι απλό και κατανοητό κι ας χάσει φιλοσοφικούς... πόντους!

ΨΥΧΡΑΙΜΙΑ!!!!!

Παρ'τε μαζί μου μια καλή, βαθιά αναπνοή και επαναλάβετε φωναχτά την παρακάτω δήλωση:

Και όμως γυρίζει!

Γιατί, ναι, έτσι είναι, γυρίζει. Ό,τι κι αν συμβαίνει με τα πολιτικο-οικονομικά μας, η Γη γυρίζει, ο Ήλιος ανατέλλει και δύει, η Σελήνη μικραίνει και μεγαλώνει. Ο ουρανός είναι ουρανός και το χώμα χώμα. Κι εσείς, όλοι, είστε αυτοί που είστε κι εγώ είμαι αυτή που είμαι. Ταρακουνημένοι, αγχωμένοι, ριγμένοι, εκμεταλλευμένοι, ανήσυχοι, αλλά είμαστε ακόμα εμείς. Γιατί πάντα είμαστε εμείς, είναι αυταπόδεικτο!

Αλλά σας υποσχέθηκα ένα απλό και χωρίς φιλοσοφικές γιρλάντες μήνυμα. Το μήνυμά μου, λοίπον, το οποίο συμπεραίνεται από τις παραπάνω τέσσερις παρατηρήσεις, είναι το εξής: Η οικονομική κρίση είναι η οικονομική κρίση και τα μέτρα είναι τα μέτρα. Σωστά, λάθος, στραβά, ανάποδα, αναγκαία, τραγικά, τα πράγματα έχουν φτάσει εδώ που έχουν φτάσει.

Δεν έχει νόημα να το αρνούμαστε.
Δεν έχει νόημα να παραιτούμαστε (no pun intended).
Και κυρίως δεν έχει κανένα, μα κανένα, νόημα να τρώμε τα λυσσακά μας!!! (Πω πω παραχαλάρωσα γλωσσικά!)

Ψυχραιμία, συμπολίτες ή, καλύτερα, συνάνθρωποι!!! Ή ίσως συγγήινοι! Ή θα μπορούσα να σας πω συνόντα! Όπως και να 'χει, ψυχραιμία!

Σας παρακαλώ, ας μείνει η κρίση οικονομική! Μην την κάνουμε και πανικού από πάνω! Ας κάνουμε όλοι ό,τι καλύτερο μπορούμε σύμφωνα με τις αρχές και τα πιστεύω μας, ας προσπαθήσουμε και ο καθένας μόνος του να τα βγάλει πέρα όσο καλύτερα μπορεί για αυτόν και την οικογενειά του, αλλά πάνω απ' όλα αυτό είναι το σημείο που η ανθρωπιά δεν είναι απλά θεμιτή αλλά απολύτως απαραίτητη. Βλέπω τους ανθρώπους στο δρόμο και τρομάζω! Τσακώνονται όλοι με το παραμικρό, με το τίποτα! Πέφτουν ο ένας πάνω στον άλλον, βρίζονται, αλληλοπατιούνται, ξεμαλλιάζονται! Σαν ομάδα είμαστε στα όρια της παράνοιας! Κάντε ένα διάλειμμα, προσπαθήστε να ηρεμήσετε και σταματήστε τον κανιβαλισμο!!

Και, ναι, η Γη θα γυρίσει και, ναι, το Αύριο θα μας βρει με τον έναν τρόπο ή με τον άλλον. Ναι, τα πράγματα φαίνονται και είναι σκούρα. Αλλά, ψυχραιμία! Με το να φρικάρουμε δεν θα αλλάξει το πόσο σκούρα είναι τα πράγματα. Μου πήρε χρόνια να μπορέσω να το καταλάβω αυτό, γιατί όπως είπα στην αρχή όταν δεν ξέρεις, δεν ξέρεις τι δεν ξέρεις. Γιατί η θεωρία δεν αρκεί. Το άκουγα, το επαναλάμβανα, αλλά δεν γινόταν τίποτα. Υπάρχει κάτι που γίνεται μέσα σου και αλλάζει ο τρόπος που εσύ αντιλαμβάνεσαι το ίδιο πράγμα ή την ίδια κατάσταση. Δεν είναι ο ένας τρόπος σωστός ή λάθος. Είναι απλά διαφορετικός. Και η διαφορετικότητα αυτή έγκειται στην παραγωγικότητά τους. Στη μια περίπτωση τρωγόμαστε και μόνοι μας και μεταξύ μας, στην άλλη κάνουμε ό,τι καλύτερο μπορούμε, δεν παθαίνουμε και έλκος από το άγχος και δεν ανακυκλώνουμε την... κρίση κανοντάς την πάσα στους γύρω μας.

Γι'αυτό....

ΨΥΧΡΑΙΜΙΑ!!!

(Και όμως γυρίζει!)